Bitcoin ve diğer kripto varlık birimleri, blockchain teknolojisinin etrafında şekillenen ekosistemle, merkezi finansal sisteme meydan okuyor.
Gelişen merkezi olmayan çözümler, gelecekte geleneksel hizmetlerin yerini alabilir düşüncesiyle dünya çapında ilgi odağı haline geldi. Neden merkezi olmayan finansın bir devrim olduğu söyleniyor?
Günümüzde bankacılık, kredi işlemleri ve ticaretin hemen hemen her alanı, merkezi sistemler tarafından yönlendirilir. DeFi, eskiyen sistemleri, merkezi kurumları, günlük bankacılık işlemlerini, krediler, karmaşık sözleşmeye dayalı ilişkileri değiştirerek finansı demokratikleştirmeyi amaçlıyor.
Tüketicilerin finansal hizmetlere doğrudan erişmeleri için bir dizi prosedür ile uğraşması gerekiyor. Finans, banka işleminden kâr elde eden bankalar, borsalar gibi aracıları atlayamıyoruz. Hepimiz işlem yapmak için para ödemek zorundayız.
Birikimlerimize, banka, devlet gibi üçüncü taraflara, düzenleyici bir kuruma ihtiyaç duymaksızın, kişi ile platform arasında doğrudan erişimin sağlanabilmesi akıl almaz bir yenilik.
DeFi hizmetleri, platformları piyasaya sürmek için çalışan birçok proje, yeteneklerin geliştirildiği, yenilerinin test edildiği örneklerle dolu. Bu ekosistemdeki en popüler uygulama olan açık borç verme protokol ürününü ele alalım.
Ayşe ve Ahmet, BTC/USDT likit havuzuna kripto varlıklarını koyarlar. Ayşe’nin koyduğu varlık Bitcoin (BTC), Ahmet’in koyduğu varlık ise Tether (USDT) olsun. Likit havuz, her iki varlığın toplam değerini gösterir. Diyelim ki başka bir kullanıcı BTC almak istiyor. Böyle bir durumda, havuzdan BTC çekilir ve karşılığında USDT bırakılır. Tam tersi bir durumda, bir kullanıcı USDT almak istediğinde, havuzdan USDT çekilir ve karşılığında BTC bırakılır. Ayşe ve Ahmet, havuza kripto varlıklarını sağladıkları için, havuzdaki işlem ücretlerinden pay alırlar.
Herhangi bir kullanıcı protokole likidite sağlayabilir ve söz konusu katılım için yüksek bir getiri (APY) elde edebilir. Kredi geri ödendiğinde, borç akıllı sözleşmedeki yatırımcının cüzdanına geri döner.
Teminatlı krediler çok uygun fiyatlı, düşük oranlıdır. Her gün, 24 saat işlem yapılabilir biriyle konuşmanıza, form doldurmaya hatta isim, telefon numarası veya e-posta bile paylaşmanıza gerek yoktur.
Merkezi olmayan finans (DeFi), blockchain yetenekleriyle herkese açık yeni finansal ürünler yaratmaya da olanak tanır. Bireylerin dijital varlıklarını yönetmesinin yanı sıra kendi paralarını basabilmelerini de mümkün hale getiriyor.
Bununla birlikte, altının çizilmesi gereken durumlar ortaya çıkabiliyor. Yeni merkezi olmayan finansın protokolleri, hacker saldırılarına maruz kalabiliyor. Sözleşmeleriniz, kodlarında kötü niyetli kişiler tarafından kullanılabilecek eksiklikler veya hatalar içerebilir. Sözleşme denetimleri her ne kadar etkili olsa da bu tür saldırılara maruz kalmayacağınızı yüzde 100 garanti etmez, ancak büyük ölçüde gerçekleşmesini engeller.
Akıllı sözleşmelerden ve sanal makinelerden yararlanan DeFi protokolleri borsaları yönetir, kullanıcıların borç vermesini, ödünç almasını sağlar ve merkezi olmayan özerk organizasyonları (DAO’lar) çalıştırır.
Protokol likidite üzerinde kontrol sahibi de olsa yerel tokenler ile kullanıcılar, DAO üzerinden protokolün yönetimine katılabilirler, tekliflere oy ve protokolün geleceği hakkında karar verebilirler. Böylece merkeziyetsizliği güvence altına alırlar.
Hiç şüphe yok ki, merkezi olmayan finans kalıcı olacak. Bugün gerçekleştiğini gördüğümüz şey, ekosistemde yeni bir rekabetin ortaya çıktığı. Merkezi borsa CeFi’ler bakalım cazibesini DeFi’lere mi kaptıracak?
İletişimci ve yazar Rachel Aysen Odacıoğlu, Türkiye'de bir kripto platformunda basın, proje ve halka ilişkiler görevini üstlendi. Kripto paralarla ilgili etkinlikler gerçekleştirdi. Çeşitli konularda dergilere yazılar yazdı. Aynı zamanda Türkiye'nin tanınmış markaları, global lüks markalara iletişim danışmanlığı görevini halen sürdürmektedir.
